Over vaccintwijfels, je eigen prik vloggen en stiekem knuffelen met je zus...
Iedereen heeft het op dit moment over de covid-19 vaccins. Je collega’s vragen of jij straks het vaccin gaat nemen. Misschien twijfel je en durf je dat niet te zeggen, en al helemaal niet tegen je manager. Want die laat zich als farma boegbeeld natuurlijk vaccineren. Of niet? Wij vroegen ons af hoe de general managers van farmabedrijven eigenlijk denken over die vaccins. Gaan zij die prik zelf laten zetten? En wat vinden zij van de informatievoorziening? Nee, ik heb het niet over de managers van de vaccinontwikkelaars. Hoe die erin staan weten we. Nee, de general managers van die andere bedrijven zonder vaccins. Wij zochten het voor je uit en doken in de ziel van enkele farma-bigshots.
De morele drukspuit van de vaccins
We vroegen enkele directeuren van farmabedrijven of zij zelf dat vaccin willen. Daarop antwoordden de meesten met een “ja”. Geen JA! Maar toch een ja. Vaak uit een “morele verantwoordelijkheid”. Voor anderen dus. Zo formuleerde een general manager: “Ik vind het mijn sociaal maatschappelijke plicht voor het opbouwen van groepsimmuniteit.” Ook “de effectiviteit en veiligheid” van de vaccins werd als reden genoemd om ervoor te kiezen.
Ik vind het mijn sociaal maatschappelijke plicht voor het opbouwen van groepsimmuniteit
Een enkeling twijfelde nog en wilde eerst nog wat meer informatie hebben. Maar waar haal je die dan wilde ik weten. Iemand stuurde mij meteen een link door van de New York Times. “How covid-19 vaccines work”. Daar stond het allemaal in zei hij.
De marketing van vaccins: positionering kan beter
Een deel van de ondervraagden wilde het vaccin, maar twijfelde nog welke dan het beste effectiviteits-/veiligheidsprofiel had. Het zal je niet verbazen dat dit de general managers waren met een sterke medische achtergrond. Blijkbaar hebben de vaccin ontwikkelaars de verschillende USPs nog steeds niet voldoende voor het voetlicht kunnen brengen! Wat ook niet zondermeer mag overigens, daarover schreven wij al eerder. De directeur van een internationaal opererend bedrijf: “Ik denk intussen door alle informatie die ik lees dat er onderscheid is tussen de vaccins. Ik wil daarom zelf de keuze hebben welke ik in mijn lijf krijg. Ik hoop dan ook dat ik zelf die keuze kan en mag gaan maken. Ik wil wat IK het meest vertrouw!”
Laat mij maar de corona krijgen!
Toch waren er ook twijfels bij de general managers die wij spraken. Zo was er een general manager -gezond, slank en relatief jong- die niet bang was om zelf corona te krijgen.
Misschien moet ik maar gewoon corona krijgen. Kan ik niet beter ziek worden, denk ik wel eens, i.p.v. mij te laten vaccineren?”
Hij vroeg zich af of HIJ dan het nadeel van vaccineren wel moest ondergaan: “De DKTP vaccinatie is natuurlijk cruciaal, want deze ziektes kunnen dodelijk zijn voor kinderen. Corona is echter voor mensen zoals ik niet dodelijk. Ik zie het toch als een nieuw, nog onbekend, griepvirus. Ik weeg dan de potentiële voordelen tegen de potentiële nadelen van de prik af. Het is dus maar de vraag of het voor iemand zoals ik nodig is om het vaccin te krijgen. Misschien moet ik maar gewoon corona krijgen. Kan ik niet beter ziek worden, denk ik wel eens, i.p.v. mij te laten vaccineren?”. Niet iedereen ziet het als morele plicht dus.
Zodra oma ‘m heeft, is mijn vaccinatie niet nodig
Ook werd als reden voor twijfel genoemd dat het vanuit maatschappelijke verantwoordelijkheid misschien niet nodig is om zelf de prik te laten zetten. Een manager had zich erin verdiept: “Ik vraag me af of het nog wel in het belang van de maatschappij nodig is, als straks alle ouderen, mensen met overgewicht en het zorgpersoneel het vaccin hebben gehad. Als oma ‘m heeft, wie moet ik dan nog beschermen? Eigenlijk wil ik op natuurlijke wijze immuun worden, want ik geloof dat dat beter is dan gevaccineerde immuniteit. Ik zoek corona niet op, maar ben er niet bang voor, dan word ik maar ziek. En ik knuffel gewoon stiekem met mijn zus die corona heeft gehad!”
Roeptoeteren over vaccins
Wij vroegen de farma-bigshots ook wat zij vonden van de in het oog springende pro-of anti-vaccin uitingen op de sociale media en de tv of radio. Daar kan een cowboyachtige en beïnvloedende werking van uitgaan richting het publiek. Maar over het algemeen zijn general managers in farma niet vies van effectieve marketing, dus wij waren benieuwd naar hun mening hierover. De meesten vonden inderdaad dat je best mag roeptoeteren over vaccins. Als argument hiervoor werd het grote maatschappelijke belang van het thema genoemd, evenals de vrijheid van meningsuiting. Op dit laatste gaat Marloes Meddens-Bakker in het tweede deel van dit tweeluik dieper in. Ook werd de toenemende publieke exposure van de anti-vax beweging genoemd als argument om daar een wervend pro-geluid in de media tegenover te mogen en moeten stellen.
Wie is nou toch in hemelsnaam die vaccin-expert?
Maar er bleken toch nuances te zijn: het maakte voor de ondervraagden wel uit door wie en wat er geroepen wordt. Zo vond een directeur de expertise van de ’toeteraar’ zwaarwegend: “Als experts adviezen geven over vaccins en zich positief opstellen over de vaccins, dan vind ik dat goed, gezien het grote maatschappelijke belang. Maar als het BN’ers zijn, zoals cabaretiers, dan vind ik het niet wenselijk. Net zo onwenselijk als zeggen dat je klei moet eten tegen corona. Alleen zij die er advies over kunnen geven zouden dat moeten doen en dat zijn in mijn ogen de wetenschappers en artsen.”
Alleen zij die er advies over kunnen geven zouden dat moeten doen en dat zijn in mijn ogen de wetenschappers en artsen.
Het is in dat kader interessant om te noemen dat recent een huisarts uit Bergen op Zoom, Jan Vingerhoets, twijfels uitte over de coronavaccins en de ‘campagne waarmee de overheid probeert mensen over te halen’. Zijn linkedin post ging viraal. Dat hij arts is heeft hier natuurlijk alles mee te maken. Maar ook hier blijft de vraag: wie is de corona expert en wiens advies volg jij op?
Rauw randje
Op de vraag of medisch directeuren van vaccinontwikkelaars ook experts zijn werd positief geantwoord, maar met de kanttekening dat zij natuurlijk wel commerciële belangen hebben. Een van de ondervraagde general managers staat er daarom toch wat dubbel in: “Ik vind het goed dat er in het publieke domein veel informatie over coronavaccins wordt geven, juist ook door de farmaceuten zelf. Tegelijk is het apart dat er zo gericht en expliciet promotie wordt gemaakt via de media, terwijl dat “not done” is voor andere geneesmiddelen. Dat heeft voor mij toch een rauw randje…” Dit kaartte ik al eerder aan, in het artikel Geneesmiddelenreclame in coronatijd: alle regels overboord?!
Censuur van anti-vax: het (noodzakelijk?) kwaad
Op de vraag wanneer er ingegrepen moet worden als men zich op social media heel negatief uitlaat over vaccins, was men het er over eens dat de vrijheid van meningsuiting zwaar telt. Een open debat met goede argumentatie werd gezien als DE oplossing om het anti-vax kamp te overtuigen. Daar schreef ik onlangs al een column over 🙂 Boycotten of iemands account blokkeren vond men een vorm van ongewenste censuur: “Iedereen mag met zijn eigen mening komen, als je maar argumentatie geeft. Ook mensen als Willem Engel of Maurice de Hond moeten kunnen zeggen wat zij willen. Je moet de ruimte bieden voor een ander geluid. Zo lang er maar een open debat is. Anders gaat het ondergronds.” Uitzondering hierop vond men uitspraken waarvan echt duidelijk is aangetoond dat die onveilig zijn: “Bij feitelijk onjuiste uitspraken, mag een partij zoals de IGJ (inspectie gezondheidszorg en jeugd, red.) van mij in actie komen, gaan toetsen of het schade brengt aan de gezondheid, en eventueel ingrijpen.”
Liever coronalijer dan vaccin-opinieleider
Op de vraag of men zichzelf zag als opinieleider (influencer) op het gebied van vaccins in het publieke domein, trok men een bevreemd gezicht. Op de vraag of zij bereid zouden zijn zich positief uit te laten over vaccineren op social media, antwoordde men volmondig NEE. Hoewel men allen toegaf graag partner in care te willen zijn, zag niemand zich geroepen zich als pro-vaxxer te profileren. Of zoals een manager het formuleerde: “Ik vind niet dat ik een pro-vax boodschap moet gaan uitdragen, want ik ben niet de expert.“ Een andere directeur gaf aan dat helemaal niet als zijn verantwoordelijkheid te zien. Voorlopig zie jij je baas dus niet als pro-vaccin influencer op social media. In dit kader is het trouwens leuk om het artikel Influencers en receptgeneesmiddelen: strange bedfellows? ook eens te lezen.
Je eigen vaccinatie posten op linked-in… goed idee?
Ook het idee om op social media een filmpje te posten waarop men glimlachend te zien is, terwijl het vaccin toegediend wordt, werd weggewoven.
Een BN’er mag van mij best laten zien dat hij zich laat vaccineren. Maar ga dan niet zonder enige argumentatie roepen dat IEDEREEN dat ook moet doen
Op de vraag of je dat wel zou doen tegen een mooi honorarium werd door een manager hard gelachen. Omdat ook daar geen haar op zijn hoofd over zou peinzen: “Of ik me laat vaccineren is mijn ding en dus privé! Dat anderen zich laten inhuren als influencer of zich gaan filmen als ze gevaccineerd worden, dat moeten al die mensen maar zelf weten”. En ook iedereen die Wim Lex, Youp of Mark heet mocht dat zelf weten. Al konden zij zich voorstellen dat daar een zekere beïnvloedende werking vanuit kan gaan. Het is dus wat dubbel, maar gezien het maatschappelijk belang dat hier gediend wordt, vonden de directeuren dat wel kunnen. Maar ook hier blijft belangrijk wat iemand precies zegt in zo’n filmpje, vond een general manager: “Een BN’er mag van mij best laten zien dat hij zich laat vaccineren. Maar ga dan niet zonder enige argumentatie roepen dat IEDEREEN dat ook moet doen. En ga ook niet roepen dat NIEMAND die vaccinatie moet gaan halen. Van mij mag iedereen zeggen wat hij wil, maar hou het bij jezelf.”
Het lijkt erop dat farmadirecteuren goed nadenken over hun vaccinatie en niet bang zijn voor corona. Ze willen een vaccin dat ze vertrouwen, geloven ook in natuurlijke immuniteit en hebben vrijheid van meningsuiting hoog in ‘t vaandel. Ze laten zich zelfs in crisistijd niet omkopen, en stellen prijs op hun privacy. Hoewel ze geen influencers willen zijn, zijn ze dat voor mij wel.
Wie is jouw opinieleider of influencer als het gaat om vaccins? En waarom? Deel het met ons. Hieronder of op LinkedIn bijvoorbeeld.
Meer weten over de ethische en juridische kant van wat je wel en niet mag zeggen in het publieke domein over geneesmiddelen? Lees dan eens de artikelen Geneesmiddelenreclame in coronatijd: alle regels overboord?!, Influencers en receptgeneesmiddelen: strange bedfellows? en Stel: je werkt in de farma maar wilt geen vaccin… wat dan?.
In deel 2 van dit dossier laat redacteur Marloes Meddens-Bakker haar juridische licht schijnen op de pro- en antivax discussie. Je leest het hier.
